شبیه انسان های اولیه لاغر کن!

چکیده

رژیم مردم غارنشین یا Caveman diet یا paleo diet رژیمی است که عادات غذایی انسان های اولیه مربوط به عصر حجر را به شکل امروزی در آورده است و توصیه های خاصی مثل عدم مصرف لبنیات یا نپختن غذاها را ضمن خود دارد. توصیه های عجیب این رژیم، آن را از نظر ایمن بودن  با چالش مواجه کرده است.

در این مقاله مطالبی را درباره رژیم انسان غارنشین عنوان خواهیم کرد.

مقدمه

همواره اطلاع از اینکه اجداد پیشین ما چطور زیست می کردند یکی از مطالبی است که برای بشر جالب توجه است. از نوع پوشش آن ها گرفته تا ابزارهایی که از آن ها استفاده میکردند در علم باستان شناسی مورد بررسی قرار گرفته است.

شاید برای هرکسی جالب باشد تا مدتی حتی کوتاه، شبیه انسان های اولیه زیست کند. به شما تبریک میگیم، شما میتوانید شبیه انسان های اولیه غذا بخورید.

"رژیم غذایی انسان غارنشین" ، سبک غذایی انسان های اولیه را به صورت یک برنامه غذایی منظم گردآوری کرده است. نظرات ضد نقیضی درباره مزایا و خطرات این رژیم وجود دارد و تحقیقات زیادی در این راستا صورت گرفته است.

در این مقاله درباره رژیم انسان غارنشین مطالبی را عنوان خواهیم کرد.

شرح کلی رژیم انسان غارنشین

در این بخش کلیاتی درباره رژیم غذایی انسان غارنشین عنوان خواهیم کرد.

رژیم مردم غارنشین چیست؟

در یک کلام این رژیم تقلیدی از سبک زندگی اجداد بشر است که بیش از 100 هزار سال قبل زندگی میکرده اند.

خاستگاه و تاریخچه

اسم دیگر این رژیم، رژیم عصر حجر است.

عصر حجر به دوره ای تقریبا 100 هزار سال قبل اطلاق می شود که بشر از سنگ برای خود ابزار می ساخت.

اگر از دیدگاه تغذیه ای به عصر حجر نگاه کنیم، عمده غذای بشر از شکار تامین میشده و تقریبا همیشه مصرف غذاهای خام رایج بوده است. از غذاهای انسان های دوره عصر حجر می توان به حیوانات قابل شکار، میوه جات و سبزیجات اشاره کرد...

البته قابل ذکر است شیر و محصولات لبنی در رژیم غذایی مردم آن زمان وجود نداشته چون دوره ای که انسان توانست حیوانات را اهلی کند، به دوره عصر حجر جدید باز میگردد ولی اساس رژیم غارنشین بر مبنای سبک غذایی عصر حجر قدیم است.

استفاده از غلات هم مثل لبنیات در رژیم غذایی انسان غارنشین ممنوع است چون شروع کشاورزی به دوره بعد از عصر حجر بازمی گردد پس محصولاتی مثل برنج و نان در رژیم انسان غارنشین ممنوع است.

اینکه از چه زمانی سبک غذایی انسان های اولیه مورد توجه قرار گرفت اطلاعات دقیقی در دسترس نیست اما انواع مختلفی از رژیم انسان غارنشین وجود دارد که تفاوت زیادی ندارند و عمده تفاوت، نوع گوشت مصرفی است مثلا در نوعی از این رژیم گوشت های پرچرب و قرمز و در نوعی دیگر، بیشتر تاکید بر گوشت های کم چرب و سفید است.

شرح کلی

اصل اساسی در این رژیم، مصرف غذاهای خام است البته پختن غذاهای مجاز در این رژیم تا حد خیلی کمی مجاز است ولی باید حالت خام بودن رژیم هم حفظ شود. بعضی از غذاها مثل لوبیاها، نخودها و بادام زمینی می توانند تا حدی پخته شوند چون شاید مصرف آن ها به صورت خام امکان پذیر نباشد.

هرگونه فرآیند صنعتی که بر روی غذاها انجام می شود، مصرف آن غذا را در رژیم ممنوع می کند مثلا:

کنسروها، مواد غذایی تصفیه شده، نمک سود شدن، اضافه کردن نگه دارنده ها و ... تماما در این رژیم ممنوع هستند.

کلیه محصولات لبنی و هر ماده غذایی که در آن از فرآورده های لبنی استفاده شده باشد، در این رژیم ممنوع هستند چرا که استفاده از لبنیات مربوط به دوره ای است که انسان توانست چهارپایان را اهلی کند.

البته استفاده از تخم پرندگان مثل تخم مرغ ممنوعیتی در این رژیم ندارد چرا که انسان های اولیه گاها از تخم پرندگان برای تامین غذا استفاده میکردند.

همانطور که گفته شد استفاده از غلات در رژیم انسان غارنشین ممنوع است چرا که انسان زمانی به مصرف غلات رو آورد که می توانست آن را ذخیره کند یعنی می توانسته وسایلی مثل کوزه یا ظرف ها را تولید کند که مربوط به دوره پس از عصر حجر است.

بنابراین برنج، گندم و حتی ذرت در این رژیم غذایی ممنوع است.

البته سبزیجات نشاسته ای مثل سیب زمینی، چغندر و کاساوا در رژیم انسان غارنشین ممنوع هست چون باید برای مصرف پخته شوند و پختن مربوط به دوره پس از عصر حجر است، لذا این ممنوعیت درباره این دسته از سبزیجات در رژیم انسان غارنشین وجود دارد.

به طور کلی رژیم انسان غارنشین به دو نسخه تقسیم می شود:

در نوعی از آن که توسط "آئودت" (Ray Audette) نگاشته شده است، بیان می شود رژیم باید پرچرب باشد تا فرد احساس سیری بیشتری کند.

در نسخه دیگر که توسط کوردین (Loren Cordainds) نگاشته شده است بیان می شود انواع کم چرب گوشت در رژیم گنجانده شوند. طبق نظر او، در دوره عصر حجر گوشت حیوانات چربی کمتری داشته است لذا اگر مبنای رژیم بخواهد سبک خوراک مردم عصر حجر باشد، باید از انواع کم چرب گوشت در منوی غذایی استفاده کرد.

نکته دیگری که در رژیم انسان غارنشین حائز اهمیت است، فعالیت بدنی می باشد توصیه ها بر این است که رژیم گیرندگان در طول روز حتما فعالیت بدنی خوبی داشته باشند چون انسان های اولیه چون غالبا در جست و جوی شکار بوده اند لذا باید فعالیت بدنی در این راستا تنظیم شود.

اگر بخواهیم رژیم آئودت و کوردین را باهم مقایسه کنیم، رژیم آئودت سختگیری بیشتری نسبت به کوردین دارد مثلا در رژیم آئودت به هیچ عنوان وعده تقلب وجود ندارد اما کوردین معتقد است وجود وعده تقلب در رژیم ضروری است چون هم باعث پایبندی بیشتر می شود و هم کمک میکند رژیم گیرنده به استپ وزنی نخورد.

رژیم انسان غارنشین چگونه عمل میکند؟

رژیم انسان غارنشین ادعا می کند که با رعایت آن، وزن رژیم گیرنده به محدوده سلامتی باز میگردد.

دلیل اصلی پشت این رژیم به این شرح است:

گردآورندگان این رژیم معتقدند بدن انسان شبیه یک ماشین طراحی شده است تا غذایی را مصرف کند که در دوره عصر حجر مصرف می کرده است یعنی تغییر شکل، نوع و بافت غذاها همسو با طبیعت انسان نیست و این تغییر غذای مصرفی می تواند مشکلاتی مثل دیابت، فشارخون و بیماری های قلبی برای انسان ایجاد کند، درست شبیه ماشینی که در آن سوخت اشتباه ریخته شود.

مزایا و معایب رژیم انسان غارنشین

در این بخش مزایا و معایب رعایت رژیم انسان غارنشین رو مورد بررسی قرار میدیم. 

مزایا

برگ برنده این رژیم، کاهش وزنی است که برای رژیم گیرنده ایجاد میکند. با کاهش وزن، جلوی بروز بسیاری از بیماری ها مثل فشارخون، دیابت، بیماری های قلبی، سرطان و ... گرفته می شود.

البته مزایای رعایت رژیم انسان غارنشین فقط به کاهش وزن محدود نمی شود!

دریافت میوه ها و سبزیجات در این رژیم بالاست و همین موضوع کمک می کند ویتامین ها و مینرال ها در سطج خوبی به بدن رژیم گیرنده برسد.

اگر این رژیم با تمرینات ورزشی ترکیب شود، تاثیر خیلی بیشتری بر اضافه وزن و چاقی خواهد داشت چرا که با انجام تمرین کنار رژیم غذایی، هم چربی سوزی وهم فرآیند عضله سازی صورت خواهد گرفت.

این مزایا مربوط به رعایت کوتاه مدت رژیم انسان غارنشین است و باید تحقیقات بیشتری در این راستا صورت بگیرد (1 تا 5 و 10)

یکی از ادعاهایی که در خصوص این رژیم می شود، کاهش التهاب بدن و به دنبال آن، کاهش علائم بیماری های التهابی مثل کولیت اولسراتیو است که نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه است (12 و 13).

از دیگر ادعاهایی که درباره این رژیم مطرح می شود، این است که می تواند بر بیماری های روان مثل دوقطبی هم تاثیرگزار باشد اما هیچ تحقیقی تا کنون این مساله را اثبات نکرده است (14).

هشدارها و اقدامات احتیاطی رژیم انسان غارنشین

یکی از اصلی ترین نقص های رژیم انسان غارنشین، حذف محصولات لبنی است که ریسک پوکی استخوان و کمبود کلسیم در فرد رژیم گیرنده را بشدت بالا میبرد (7 و 8).

با توجه به حذف غلات از منوی روزانه این رژیم، دریافت کربوهیدرات به شدت کم می شود، لذا احتمال کاهش کیفیت زندگی و خستگی مفرط در این رژیم بشدت افزایش می یابد (7 و 8).

گوشت قرمز پرچرب در یک نسخه از رژیم انسان غارنشین به مصرف آن تاکید می شود، ریسک فشارخون، چربی خون و به طورکلی بیماری های قلبی عروقی را به شدت بالا می برد (8).

از عوارض گوارشی رژیم انسان غارنشین می توان به یبوست شدید به دلیل دریافت بسیار بالای پروتئین و کاهش دریافت فیبر اشاره کرد. همچنین به دلیل به هم خوردن تعادل درشت مغذی ها در این رژیم، نسبت باکتریایی روده بزرگ احتمال تغییر دارد که خود منجر به عوارض مختلفی مثل اسهال خواهد شد (6).

علاوه بر یبوست که در اثر کاهش دریافت فیبر بروز می کند، کاهش دریافت فیبر عوارض دیگری مثل آسیب قلبی عروقی خواهد داشت (9).

نتیجه گیری و منابع

نتیجه گیری:

به طور کلی پیروی از این رژیم مورد تایید متخصصین تغذیه نیست ولی میتوان از نکات مثبت آن در راستای کاهش وزن و لاغری بهره گرفت مثلا در رژیم انسان غارنشین به مصرف میوه جات وحشی و سبزیجات توصیه می شود که تاثیر مثبتی در سلامت انسان دارد.

اگر خیلی به پیروی از این رژیم علاقمند هستین، حتما قبل از اجرای آن با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.

منابع: 

1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33801152/
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31337389/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31041449/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26269362/
5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33492173/
6. https://www.healthline.com/nutrition/paleo-diet-side-effects#3.-Changes-in-gut-bacteria
7. https://www.healthline.com/nutrition/paleo-diet-review#foods-to-eat-and-avoid
8. The Gale Encyclopedia of Diets: Gale Research Inc.: 9781410388278: Amazon.com: Books
9. https://www.healthline.com/health-news/keto-diet-is-gaining-popularity-but-is-it-safe-121914
10. https://www.healthline.com/nutrition/paleo-diet-for-weight-loss#TOC_TITLE_HDR_3
11. https://www.healthline.com/nutrition/paleo-diet-meal-plan-and-menu#TOC_TITLE_HDR_2
12. https://www.medicalnewstoday.com/articles/is-paleo-diet-good-for-ulcerative-colitis#risks
13. https://www.healthline.com/health/ulcerative-colitis-take-control/paleo-diet
14. https://www.healthline.com/health/bipolar/paleo-bipolar#paleo-and-bipolar-disorder