علائم کبد چرب + درمان قطعی کبد چرب در 5 مرحله

بنا به آخرین گزارش وزارت بهداشت، 40 درصد ایرانی‌ها به کبد چرب مبتلا هستند. یعنی از هر 10 نفر، 4 نفر کبد چرب دارند که بسیار فاجعه است. کبد چرب به هیچ عنوان علامت مشخصی ندارد اما به عنوان یک متخصص تغذیه، راه‌هایی را به تو آموزش می‌دهم که تا حدی تشخیص بدهی کبد چرب داری یا نه؟ بعد از آن راه حل درمان آن را در 5 مرحله به تو آموزش خواهم داد.

کبد چرب چیست؟

کبد چرب یا استئاتوز کبدی به حالتی اطلاق می‌شود که چربی بیش از حد در سلول‌های کبد انباشته می‌شود. این وضعیت معمولاً زمانی رخ می‌دهد که بدن به‌دلیل مصرف زیاد کالری، عدم تحرک، یا اختلالات متابولیکی نتواند چربی‌ها را به‌درستی پردازش و تجزیه کند.

کبد چرب به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود: کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) و کبد چرب الکلی. نوع غیرالکلی، شایع‌تر بوده و معمولاً در افرادی که مصرف الکل زیادی ندارند، دیده می‌شود. این نوع کبد چرب می‌تواند به علت چاقی، دیابت نوع 2، مقاومت به انسولین و اختلالات متابولیکی دیگر رخ دهد. نوع الکلی به‌طور مستقیم با مصرف زیاد الکل مرتبط است و به‌واسطه‌ی تأثیرات سمی الکل بر کبد ایجاد می‌شود.

علائم کبد چرب چیست؟

در ابتدا بگویم که کبد چرب هیچ علامتی ندارد! چون کبد یک اندام نجیب در بدن توست و تا جایی که توان دارد، اجازه نمی‌دهد علامتی متوجه تو بشود اما به دنبال کبد چرب، در درون کبد هزاران مشکل در حال وقوع است.

پس در مراحل اولیه، کبد چرب ممکن است علائم خاصی نداشته باشد و بسیاری از افراد از وضعیت خود بی‌اطلاع باشند. اما با پیشرفت بیماری، ممکن است التهاب و آسیب به بافت کبدی رخ دهد که به استئاتوهپاتیت منجر می‌شود و در صورت عدم درمان، می‌تواند به سیروز کبدی و حتی سرطان کبد منجر گردد.

پس کبد زمانی متوجه می‌شوی کبد چرب داری که احتمالا خیلی دیر شده باشد. با این حال اگر هر یک از موارد زیر را داشتی، احتمال خیلی زیاد کبد چرب داری:

1. اضافه وزن، حتی در مقدار کم
2. کم تحرکی
3. سابقه ژنتیکی بیماری‌های قلبی عروقی و متابولیک
4. ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی مثل دیابت، فشار خون و ...
5. رژیم غذایی نامناسب مثل مصرف قندها، شیرینی‌ها و چربی‌های مضر
6. چربی خون و کلسترول بالا

اگر حتی یکی از این موارد بالا را هم داری، احتمال خیلی زیاد به کبد چرب مبتلا هستی چرا که کبد نسبت به سبک زندگی غلط بسیار حساس است.

تشخیص کبد چرب از طریق آزمایش‌های خونی، سونوگرافی یا گاهی بیوپسی کبد انجام می‌شود. مرسوم‌ترین راه تشخیص کبد چرب، آزمایش خون و سونوگرافی است. افرادی که کبد چرب دارند، معمولا سطح ALT و AST آن‌ها در آزمایش خون بالا نشان داده می‌شود.

 با این حال توجه کن که ممکن است به کبد چرب مبتلا باشی اما اصلا در آزمایش خون مشخص نشود. پس برای تشخیص دقیق کبد چرب حتما باید سونوگرافی کبد انجام بدهی.

گرید کبد چرب چیست؟

گرید کبد چرب به درجه‌بندی شدت تجمع چربی در کبد اشاره دارد و معمولا بر اساس میزان چربی موجود در سلول‌های کبدی طبقه‌بندی می‌شود.. به‌طور کلی، کبد چرب به سه گرید تقسیم می‌شود:

1.      کبد چرب گرید 1 (خفیف): در این مرحله، تجمع چربی در کبد کم است و معمولاً کمتر از 33 درصد از سلول‌های کبدی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این گرید اغلب بدون علامت است و معمولاً در طی آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی تشخیص داده می‌شود.

2.      کبد چرب گرید 2 (متوسط): در این مرحله، تجمع چربی در کبد بیشتر می‌شود و بین 33 تا 66 درصد از سلول‌های کبدی را درگیر می‌کند. ممکن است برخی از بیماران علائمی مانند خستگی یا درد مبهم در ناحیه بالای شکم را تجربه کنند.

3.      کبد چرب گرید 3 (شدید): در این مرحله، بیش از 66 درصد از سلول‌های کبدی با چربی اشباع شده‌اند. این وضعیت می‌تواند به التهاب کبد (استئاتوهپاتیت) منجر شود و در صورت عدم درمان، خطر پیشرفت به سیروز کبدی و نارسایی کبدی وجود دارد.

تشخیص گرید کبد چرب معمولاً از طریق سونوگرافی، سی‌تی اسکن، یا ام‌آر‌آی انجام می‌شود و در برخی موارد بیوپسی کبدی نیز ممکن است برای ارزیابی دقیق‌تر نیاز باشد. مدیریت کبد چرب در هر گرید شامل تغییرات در سبک زندگی، رژیم غذایی، و در موارد شدیدتر، مداخلات پزشکی است.

کبد چرب درمان دارد؟

بله. در صورتی که به موقع متوجه ابتلا به بیماری کبد چرب باشی، خیلی سریع می‌توانی با اصلاح برخی از پارامترها در سبک زندگی خود، بیماری کبد چرب را درمان کنی. در نظر داشته باش که معمولا کبد چرب گرید 3 به بعد سخت درمان می‌شود و ممکن است کار به جراحی یا پیوند کبد بکشد.

بهترین درمان کبد چرب در 5 مرحله

قبل از شروع توضیح درمان کبد چرب چند حقیقت درباره کبد چرب را برایت شرح خواهم داد:

1-     هیچ دارویی برای درمان کبد چرب وجود ندارد. تنها راه درمان کبد چرب فقط رژیم غذایی چربی سوز است. به همین دلیل به دنبال مکمل و دارو برای کبد چرب نباش.

2-     بر خلاف اسم کبد چرب، بیشتر مصرف قندها و شیرینی‌ها منجر به کبد چرب می‌شوند و مصرف چربی‌ها کمتر به کبد چرب منتهی می‌شود.

3-     کبد چرب علامت خاصی ندارد پس به آزمایش خون بسنده نکن و فرض کن تو هم کبد چرب داری.

و اما درمان کبد چرب در پنج مرحله:

مرحله اول: کم کردن غذا

اول از همه چیز باید رژیم غذایی خود را اصلاح کنی یعنی غذای خود را کم کنی اما نه خودسرانه. مثلا اگر از پروتئین خود کم کنی نه تنها به درمان کبد چرب کمکی نمی‌کند، بلکه وضعیت کبد چرب را بدتر می‌کند. من پیشنهاد می‌کنم 10 قاشق در روز و مقداری نان از غذای روزانه خود کم کنی. پیشنهاد می‌کنم حتما تحت نظر متخصص تغذیه‌ی خود رژیم غذایی لاغری دریافت کنی. 

بیشتر بخوانید: با این تکنیک‌ها اشتهای خودت رو کنترل کن تا لاغر بشی

مرحله دوم: نظم در غذا خوردن

یکی از موضوعاتی که با بروز کبد چرب ارتباط دارد، نوسانات قند خون و هورمون انسولین است. پیشنهاد می‌کنم غذای دریافتی روزانه خود را به 6 وعده تقسیم کنید. سه وعده اصلی یعنی صبحانه، ناهار و شام و سه میان وعده یعنی میان وعده بین صبحانه و ناهار، میان وعده بین ناهار و شام و میان وعده قبل از خواب. پیشنهاد می‌کنم مقاله “برای لاغر شدن هر وعده‌ی غذایی را چه ساعتی بخوریم؟” را در این زمینه حتما مطالعه کنی.

مرحله سوم: افزایش دریافت پروتئین

به مرور، سعی کن پروتئین دریافتی خود را افزایش بدهی. مثلا می‌توانی از حبوبات، تخم مرغ و لبنیات به رژیم غذایی خود اضافه کنی. ترجیحا سعی کن از پروتئین‌های گیاهی استفاده کنی تا هم از نظر اقتصادی به صرفه‌تر باشد هم چربی و کلسترول کمتری داشته باشد.

مرحله چهارم: اضافه کردن حبوبات و سبزیجات به غذا

اگر احساس می‌کنی کبد چرب داری، سعی کن همیشه برنج یا نان خود را همراه سبزیجات و حبوبات مصرف کنی تا جذب قند خون کنترل شده باشد. مثلا پلوی خالی نخور به جای آن لوبیا پلو، شوید پلو، عدس پلو و ... مصرف کنی یا نان سبوس دار را جایگزین نان سفید کن.

مرحله پنجم: افزایش فعالیت بدنی

یکی از راه‌ها کمک به کبد چرب، افزایش فعالیت بدنی است. افزایش فعالیت بدنی از سه طریق به درمان کبد چرب کمک می‌کند:

1. کاهش التهاب بدن
2. افزایش سوخت و ساز
3. چربی سوزی و کاهش وزن

حتما مقاله "برای لاغری تمرینات قدرتی بزنیم یا هوازی؟ + برنامه رایگان" را در این زمینه مطالعه کن.

سخن آخر و نتیجه گیری

هیچ راهی برای درمان کبد چرب جز رژیم غذایی وجود ندارد. به همین دلیل بهترین و سریع‌ترین راه حل برای درمان کبد چرب، یک رژیم غذایی لاغری درست و اصولی زیر نظر متخصص تغذیه است. اما اگر مایل به دریافت رژیم غذایی نیستی، اجرا کردن این 5 مرحله قطعا در درمان کبد چرب موثر است.

سوالات متداول

در ادامه برخی از سوالات متداول در زمینه درمان کبد چرب را بررسی خواهم کرد.  

کبد چرب باعث چی میشه؟

اگر کبد چرب درمان نشود، ممکن است در طول سالیان منجر به سرطان کبد و سیروز کبدی شود.

آیا کبد چرب باعث ریزش مو می‌شود؟

بله ممکن است کبد چرب باعث ریزش مو بشود.

فرق کبد چرب با هپاتیت چیست؟

فرق کبد چرب با هپاتیت در این است که کبد چرب در اثر تجمع چربی در سلول‌های کبدی رخ می‌دهد اما در هپاتیت یک ویروس به سلول‌های کبدی آسیب می‌زند.

روش تشخیص کبد چرب چیست؟

مهم‌ترین روش تشخیص کبد چرب سونوگرافی و تست بیوپسی کبدی است اما گاها از روی آزمایش خون هم تشخیص داده می‌شود.

آیا می‌توان کبد را پاکسازی کرد؟

این یک باور غلط است و راهی برای پاکسازی کبد با داروها و دمنوش‌ها وجود ندارد. مهم‌ترین راه درمان کبد چرب رژیم غذایی است.